MadnoH
0
- Katılım
- 20 Ocak 2014
- Mesajlar
- 77
- Tepki puanı
- 21
- Yaş
- 44
Amortisör : |
Amortisör iki temel parçadan oluşan bir darbe sönümleyicidir. Dış kısımdaki helozon yay bazen içte ikinci bir sıra yayda barındırabilir. Darbelerin sönümlenmesi için ilk adımdır. Ancak normalde bir yaya darbe uygularsanız size aksi bir tepki uygulayacaktır ve aracınızı bir salınıma sokacaktır. İşte bu tepkiyi ve salınımı durdurmanın yolu daşpot kullanımıdır. Resimde iç kısımda siyah renkli parça daşpottur. İçerisinde yağ yada basınçlı hava ihtiva eder. Bir piston ile kapatılmıştır. Daşpotu çekmeye çalıştığınızda size doğru gelmemek için direnir. Keza ittiğinizdede içeri gitmemek için direnç oluşturur. Daşpot yay gibi salınımada girmez ve bu özellikleri sayesinde hem şok darbeleri sönümler hemde yayın oluşturacağı çift yönlü salınımı sönümler. Ayrıca yaya kılavuz görevide görür.
Amortisör patladı dendiğinde esasen daşpotta kaçak olduğunu anlarız. Bu kaçağı anlamak için aracınızın dört köşesinden kuvvetle bastırarak bırakın. Eğer fıs-fıs seklinde bir hava sesi duyarsanız bilinki amortisörünüzün daşpotunda kaçak vardır. Kaçak uzun süre tamir edilmez yada parça değiştirilmezse bu ses kesilecektir. Kesilmenin sebebi kaçağa neden olan açıklığın dahada açılmış ve artık ses dahi vermez hale gelmiş olmasıdır. Bu durumdaki bir aracı anlamak için yine dört köşesinden kuvvetle bastırıp bırakın. Araç daşpotu devre dışı kaldığı için yaydan ötürü salınıma girecek ve bir kaç kez inip kalkacaktır. Sağlam amortisörlü bir araca bu hareketi yaptığınızda fazla sallanmaz. Keza daşpotu tamamen bitmiş bir araçta çukurlara yada tümseklere girdiğinizde tok bir vurma sesi (tuk...şeklinde kısa ve sert bir ses) ve ani bir darbe hissi duyarsınız. Sanki aracın şasesine vurulmuş gibi. Keza bu haldeki bir araç virajlarda aşırı yana yatacaktır. Amortisör patladığında daşpottan sızan yağı amortisörün kenarlarındada görebilirsiniz.
Patlamış bir amortisör aracınızın rot balast ayarını bozabilir ,sürüş konforunuzu düşürür ,çukurlarda aracınızın daha uzun salınımlar yapmasını ve darbeyi şiddetli hissetmenizi sağlar. Eğer ön amortisörlerden sadece birisi patlamışsa bu sürüş güvenliğinizide riske atar. Bu halde sert fren yaptığınızda aracınızın sağa yada sola yalpa yapmasına neden olur. Keza patlak amortisörler ile virajları almak daha zordur. Aracın kıç atmasına neden olabilir. Patlak amortisörler tamir edilmezse kısa sürede rot başları aks ve tekerlek bilyalarınızıda bozacaktır.
Rotlar :
Rotlar direksiyonu çevirdiğinizde oluşan hareketi tekerlere ileten parçalardır. Bu sistem rot başı / rotil ve rotu direksiyon merkezine bağlayan rot kollarından oluşan bir sistemdir. Rotlarda boşluk oluştuğunda direksiyon hakimiyetiniz zayıflar. Direksiyonda da hafif bir boşluk oluşur. Araç yüksek hızlarda ilerlerken rot başının kesilmesi kazalara neden olabilir. Bu nedenle rotlardaki boşluğu ciddiye almalısınız. Bir levye ile rot kollarını zorlayarak rotlardaki boşluklardan emin olabilirsiniz. Böyle bir imkan bulamazsanız ön tekerleri kriko ile teker teker kaldırın ve sağa sola sallayın. Direksiyon hareket etmediği halde tekerlerde bir boşluk varsa rotillerde boşluk olabileceğinden şüphelenebilirsiniz. Direksiyon merkezi arızalarıda benzer sonuçlar verebilir.Tekerler çeşitli açılarla akslara bağlanır. Burada amaç virajlarda ,dönüşlerde aracın yol tutuşunu artırmaktır. Bu açılardan tekerin dikey eksenle yaptığı açıyı (toe-in açısı) rotillerden yaparız. Yeni nesil çoğu araçta teker başına 2 rotil bulunur (alt ve üst rotiller).Rotillerde arıza olması ,rot ayarının olmaması akslarınızada zarar verecektir. Rot ayarı olmayan araçlar yüksek hızlarda yolda kalmakta zorlanır ve gezelerler. Düz yolda direksiyon bırakıldığında araç sağa yada sola çeker. Bazen direksiyonda titremeler olur. Bu titremeler balans ayarı kaçıklığında olduğu gibi 100-110 km/saat hız bandı aşıldığında geçmeyen titremelerdir.
Alt Tablalar :
Tablalar aracınızın ön tekerlerini tutar. Bozuk amartisörler bir müddet sonra tablalarınızıda bozacaktır. Yada bozuk tabla zamanla aks ve amortisörlerinize etki edecektir. Tablada çok fazla boşluk varsa aracınız bir tümsege girerken alt takımda tıkırtılar yapar, araç sağa sola çekebilir ,fren yaptığınızda sağa sola yalpalayabilir. Araç üzerindeyken tablanının sağlamlığından emin olmanın en kolay yolu yavaşça bir tümseğe girmektir. Tablada çok fazla boşluk varsa araba ileri gittiği halde sanki teker bir an geride kalmış gibi tümseğe geç tepki verecektir. Bu tablanın teker tümseğe değdiğinde geriye doğru kaçarak tekeri geri çekmesinden kaynaklanır. Tablanın sağlamlığından emin olmanın en kesin yolu ön tekeri kaldırıp tekeri ileri geri hareket ettirmektir. (tekeri çevirmek değil ,ön tekeri arka tekere doğru sertçe ittirmek şeklinde) Bir kaç milimlik boşluk normaldir ancak boşluğun fazla olması tablanın değişmesini gerektirir.
Torsiyon ve Torsiyon Takozları :
| Torsiyon resimdede gördüğünüz arka tekerleri tutan parçadır. Bağımsız süspansiyonlu araçlarda torsiyon yerine öndeki alt tablaların benzeri kullanılır, tablalar arası denge çubuğu vs. bulunabilir. Torsiyon arka tekerleri araç şasesine bağlar. Aracınız çukurlara girdikçe teker yukarı aşağı hareket etmesi için/ darbeyi sonümleyebilmesi için torsiyon şasiye bağlı olduğu yerde hareket edebilir şekilde yataklanmıştır. Bu yataklama "torsiyon takozları" ile yapılır. Bir genel kültür bilgisi olarak bağımsız süspansiyonlu araçlar virajlara daha sağlam girer. Daha az yatar. Özetle yol tutuşu olarak daha iyidir. Torsiyon genelde eski araçlarda görülmektedir.  Torsiyon kolay bozulabilir bir parça değildir. Ancak arka tekerleri etkileyecek şekilde büyük kazalarda vs. eğilebilir. Sorun genelde torsiyon takozlarından kaynaklanır. Torsiyon takozları aşındığında patlak amortisöre benzer tepkiler verir. Araç en ufak çukurlara dahi düşerek girer, tok tok şeklinde vurmaları rahatlıkla duyabilirsiniz. Aracın arkası aşırı ses yapar. Virajlarda fazla yatma görülür. Amortisör patlamasından farkı anlamak için arka tekerleri ileri geri kuvvetle ittirin, sarsın. Hiç boşluk olmamalı. Teker ileri geri hareket edebiliyorsa takozlarınız aşınmıştır. Aynı durum bağımsız süspansiyonlu araçlar içinde geçerlidir. Onlardada alt tablaların eklemleri aşınmıştır ve değişmeleri gerekmektedir. Araya sert plastikler sokularak bir müddet daha idare etmeleri sağlanabilir. Torsiyon takozları ve alt tablalardaki sorunlar ile amortisör kaynaklı sorunlar arası temel fark şudur, amortisör patlakta olsa asfalt çizgisi gibi küçük çıkıntılardan hızla geçtiğinizde vurma sesi gelmez, torsiyon takozları ve alt tabla kaynaklı sorunlarda ise vurma sesini duyarsınız. Eğer amortisörleriniz sağlamsa alt takımdan gelen vurma sesi, tekerin düşmesi hissi büyük ihtimalle anlattığımız parçalardadır. |
Balans Ayarı :
Otoda balans ayarı yüksek hızda dönen tekerlerin dengelenmesi işlemidir. Balans ayarı bozulduğunda aracınız 100-110 km/h hıza gelene kadar direksiyonda titremelere neden olur. 110 km hız geçildiğinde titremeler azalır yada kaybolur. Balans ayarının bozukluğu tekerlek bilyalarına ve direksiyon merkezine zarar verir. Balans ayarı kaçmış bir araç yüksek hızlarda yolda gezelme yapabilir.
Her lastik değişiminde mutlaka balans ayarı yapılmalıdır. Jantınızda bir eğiklik varsa lastikleriniz balans ayarı tutmayabilir. Jantlarınızı da kontrol ettiriniz.
Ek bilgi olarak: Nadiren lastikler hatalı üretimden çıkabilmektedir. Lastiklerde kullanılan çelik tellerde kopukluklar ..vs olabilmektedir. Böyle bir lastiği dışardan anlamak imkansızdır. Şansınıza böyle bir hatalı üretim lastik çıktıysa istediğiniz kadar rot ayarı yaptırın direksiyon titremesinden kurtulamazsınız. Aracınız kısa sürede balans ayarını bozar ,bazen hiç ayar tutmaz.
Akslar :
| Akslar diferansiyelden aldığı hareketi tekerlere ileten parçalardır. Bir ucu tekelerle birleşir ,diğer dişli açılmış ucu diferansiyele gider. Otonuzun tüm yükünü esasen akslar çeker. Akslar aks rulmanı içine yerleştirir. Bu rulmanlar aracın tüm ağırlığını üzerinde taşırlar. Bu bilyelerde bir arıza olursa tekerlere yakın bölgeden bir uğuldama duyarsınız. Aksın tekerle birleştiği yerde ,aks rulmanının hemen önünde aks keçeleri bulunur. Bu keçelere özellikle dikkat edin. Yağ kaçağı yaparsa firenlerinizi yağlayarak fren kabiliyetinizi ciddi oranda azaltabilir. Bilye yada keçe arızanız varsa mutlaka aks milinide konrol ettirin. Şartlar müsaitse aks milinide değiştirin. Çünkü eğer aks milinizde bir eğrilik varsa kısa sürede bilyayıda keçeyide tekrar bozacaktır. Resimde görülen aks körükleride önemli parçalardır. İçerisinda aks yağı bulunur. Eğer körük yırtılırsa aks yağını akıtır ve zamanla akslarda boşluğa neden olur. |
Ek bilgi olarak: Keza akslarında boşluk olan bir araç ile düz yolda sert fren yaptığınızda aracınızın özellikle ön kısmı sağa yada sola düzensiz savrulmalara neden olabilir. Amortisörlerin patlamış olması ve rotillerdeki boşluklarda benzeri etkilere neden olur. Böyle bir derdiniz varsa sırası ile amortisörlrinizi ,rot mekanizmasını ve akslardaki boşlukları kontrol ediniz. Yazımızda herbirinin ayırt edici belirtilerini ve anlama yollarını işledik.
Virajlarda ,özellikle yüksek hızlarda direksiyonu çok çevirdiğinizde araç devrinde bir dalgalanma oluyor ,motor stop etmeye meylediyorsa tekerleriniz çamurluğa sürtüyor olabilir. Direksiyonu tam tur çevirip çamurlukta bir sürtünme izi varmı yokmu iyice bakın. Büyük lastik kullanımı ve bası rot ayarı bozuklukları buna neden olabilir.
Vites değişimleri başta olmak üzere ,gaza ani yüklenme ve bırakmalarda aracın ön havzasından tok tok şeklinde bir yada iki defaya mahsus vurma sesleri geliyorsa her iki aksın boşluk vermiş olabileceğinden ve motor kulakçıklrının gevşemiş yada kopmuş olabileceğinden şüphelenin. Aks sorunlarını anlama yolunu işlemiştik. Elinizi vites topuzunda tutun (mekanik şansızmanlar için geçerlidir) ve ani gaz verip çekin yada vites değiştirin. Vites topuzunda darbeyi hissedebiliyorsanız büyük ihtimalle motor kulakçıkları gevşemiş yada kopmuştur.
